Of het nu in je werk is of privé, het is goed voor je eigenwaarde en gezondheid om je grenzen te bewaken. Maar hoe breng je je boodschap over zonder een ander te kwetsen?
Flow samen met ICM opleidingen & trainingen
Je merkt dat iemand te veel van je vraagt, maar durft er niets tegenin te brengen. Bang om het verkeerde te zeggen, bang om de ander te beledigen, bang dat je emoties met je aan de haal gaan, bang voor de reactie. Dus houd je je mond en doe je wat er van je verwacht wordt, terwijl je ervan baalt en het je stress bezorgt. Een keertje is dat niet zo erg, maar laat je structureel over je heen lopen, dan kan het niet anders of je frustratie baant zich een andere weg naar buiten. Bijvoorbeeld door een onverwachte woede-uitbarsting (vaak gericht op de verkeerde persoon) of non-verbaal; de ander merkt dat dan aan je blik, gezichtsuitdrukking of woordkeuze. Gebeurt dat op je werk, dan word je misschien als te emotioneel gezien en onprofessioneel. Kortom, als je weet hoe je assertief je grenzen aangeeft, helpt dat jezelf én je omgeving.
#1 Verwar assertief niet met agressief
Veel mensen denken dat assertief zijn betekent dat je van je kunt afbijten. Dat is niet zo. Assertiviteit gaat over aandacht voor jezelf én aandacht voor de ander hebben. Als je alleen aandacht voor jezelf hebt (de agressieve kant), kun je heel goed grenzen stellen, maar het zorgt er waarschijnlijk ook voor dat mensen niet zo graag met je samenwerken. Als je te meegaand bent (de sub-assertieve kant), is dat heel goed voor de relatie, maar gaat het ten koste van jezelf.
#2 Leer signalen herkennen
Als er voor jou een grens is bereikt, geeft je lichaam dat aan. Je krijgt kriebels in je buik, je hartslag verhoogt of je krijgt een dichtgeknepen keel. De lichaamssignalen worden ernstiger naarmate je structureel wordt overvraagd. Je slaapt dan slecht, wordt kribbig en voelt ook permanente spanning in je lijf – je gezondheid lijdt eronder. Dan is het des te belangrijker om het gesprek aan te gaan.
#3 Maak contact met jezelf
Als je voelt dat iemand te veel van je vraagt, ga dan bij jezelf na: vind ik dit oké? Hoe erg is dit en kan ik er iets over zeggen? Maak even contact met jezelf voordat je reageert, probeer te achterhalen waar je gevoelens vandaan komen. Komt het door de interactie met iemand, ben je gewoon moe of heb je misschien honger? Is het tijd om het gesprek aan te gaan? Of is het verstandig om op een andere manier voor jezelf te zorgen?
#4 Geef jezelf bedenktijd
Sommige mensen voelen meteen waar hun grens ligt en kunnen dat onder woorden brengen, anderen hebben wat meer bedenktijd nodig. Als je je niet in staat voelt om er direct iets over te zeggen, kun je ook aangeven: ‘Het voelt niet goed, maar ik wil het er graag [morgen, over een uur] met je over hebben. Ik laat het even bezinken.’ Dan ben je in control, kun je het gevoel toelaten en bepaal je vervolgens hoe je het gaat benoemen op een manier waarop de ander zich niet aangevallen voelt.
#5 Luister ook naar de ander
De ideale manier om je boodschap over te brengen is om helder en rustig aan te geven dat je iets niet prettig vindt met een korte, neutrale ik-boodschap: ‘Je vraagt me dit en dit, maar dat gaat helaas niet lukken.’ Je kunt daarbij eventueel je gevoel benoemen: ‘Ik voel me overvallen/overvraagd.’ Door zo eerlijk en transparant te zijn is de kans groot dat de ander jou ziet. Luister vervolgens ook naar de ander, want die is door jouw boodschap misschien teleurgesteld. Als jij ook begrip toont voor de andere kant van het verhaal, voelen jullie je allebei gehoord.
#6 Sta stil bij je waarden
Als je je minder wilt laten leiden door wat een ander wil, heb je zelfkennis nodig. Zo kom je erachter waar mensen je voor kunnen vragen en waarvoor niet. Het helpt om stil te staan bij je waarden. Als je weet welke dat zijn, herken je het ook eerder wanneer iemand bij jou een grens overschrijdt. Werk ook aan je eigenwaarde: een voorwaarde om assertief op te treden is dat je je eigen grenzen en waarden genoeg respecteert om ervoor op te komen.
#7 Kom ergens op terug
Als iemand heel dwingend of charmant is, is het soms lastig om vast te houden aan je eigen waarden. Het is dan belangrijk de tijd te nemen om dingen te laten bezinken. Je kunt ook terugkomen op iets wat je al hebt beloofd. Dan zeg je bijvoorbeeld: ‘Je vroeg het zo aardig en ik was gecharmeerd, maar ik heb erover nagedacht en…’ Hierbij kun je bijvoorbeeld uitleggen dat je anders geen tijd overhoudt om met je gezin te zijn, iets wat jij waardevol vindt. Je presenteert je niet als slachtoffer, maar als iemand die voor zijn waarden staat.
Wil je uitgebreider stilstaan bij hoe je effectief je grenzen aangeeft, dan kun je ook een cursus volgen. ICM biedt de training ‘Assertief optreden’ aan, waarbij je handvatten krijgt en oefent in assertief optreden met oog voor de ander. Meer informatie vind je op icm.nl/grenzen
Tekst: de commerciële redactie
Illustratie: Karen Schipper