Vaak vallen de brieven die de Amerikaanse journalist Kassondra Cloos eerder aan zichzelf stuurde, precies op het juiste moment op haar deurmat. Ze schrijft ze op reis, als ze helder ziet wat echt belangrijk voor haar is.
In Stockholm liep ik een café in, pakte pen en papier uit m’n tas en begon aan een brief aan mezelf. ‘Hé,’ schreef ik, ‘weet je nog wie ik ben? Jij bent het.’ Als ik op reis ga heb ik vulpenvullingen, enveloppen en zegellak bij me. In de stad zelf koop ik briefpapier en schrijf ik een brief aan mezelf. Sommige brieven komen aan voordat ik terug ben, andere maanden later.
De brief die ik in Stockholm schreef, was bedoeld om mezelf eraan te herinneren dat ik niet meer zo veel werk mee moest nemen op vakantie. Ik was net begonnen als freelance journalist en durfde geen nee te zeggen tegen opdrachten. Met het gevolg dat ‘de reis van mijn leven’ – een maand vrienden in Europa bezoeken en er even helemaal uit zijn – allesbehalve relaxed was. Elke dag moest ik een plek zoeken om een paar uur te werken, en ik zat tot diep in de nacht mails te beantwoorden.
‘Ik wil je wat advies geven voor de volgende reis,’ schreef ik. ‘Ten eerste: neem nooit meer zo veel werk mee. Je hebt jezelf opgezadeld met veel te veel stress, wat het heel moeilijk maakt om te genieten van al die steden.’ Ik waarschuwde mezelf dat ik mijn tijd niet als iets vanzelfsprekends moest beschouwen. ‘Tijd is geld,’ schreef ik in een lange opsomming van dingen die ik geleerd had tijdens mijn reis. ‘Maar ook geluk. Met meer tijd en minder geld had je meer kunnen genieten.’
Brieven in plaats van een dagboek
In het buitenland voel ik een soort helderheid, alsof ik in een andere realiteit zit. Ik begrijp dan sneller wat belangrijk voor me is en waar ik zonder kan. Op de een of andere manier vind ik het makkelijker om een brief aan mezelf te schrijven en die op te sturen, dan om alles in een dagboek te noteren. Mijn dagboek is een soort ongeorganiseerde gedachtestroom: ik kan er gevoelens, angsten, gebeurtenissen en dromen in kwijt. Maar als ik een brief schrijf, lukt het me om op papier te zetten wat op dat moment in me leeft. Vaak schrijf ik alsof mijn toekomstige zelf een ander persoon is, iemand die niet dezelfde zonsondergangen en stranden heeft gezien als ik. Soms blader ik ook door oude dagboeken om te zien hoe ik veranderd ben. Maar het is een heel ander gevoel om een brief via de post te krijgen.
In plaats van te schrijven voor degene die ik in de verre toekomst zal zijn, schrijf ik voor mijn ‘zelf’ die ik over een paar weken of maanden ben. Ik wil diegene de wereld laten zien zoals ik ’m beleef op het moment dat ik schrijf, haar meevoeren naar een moment van geluk dat ik nooit wil vergeten.
In een brief die ik kortgeleden schreef vanaf een strand op een onbewoond Mexicaans eiland in Baja California, beschreef ik de saffierblauwe en turquoise kleurschakeringen van de zee, de pelikanen die een paar honderd meter van de kust een school sardines torpedeerden. Het gevoel helemaal stil te zijn, tevreden met het staren naar de natuur zonder het gevoel ook maar iets te hoeven doen. Ik hoop zo dat deze brief wordt bezorgd op het moment dat ik hem het meest nodig heb. Ik maak me vaak druk om deadlines, to do-lijstjes, aankomende projecten en tijdgebrek, en ik weet dat ik rustig word van de dingen die ik in deze brief beschrijf.
In een andere brief die ik op het Japanse Hokkaido op de post deed, beschreef ik hoe tevreden ik me voelde in de stilte van een warmwaterbron op het schiereiland Shiretoko. Ik vond het heerlijk om me buiten in het warme water te laten zakken terwijl ik de koude lucht inademde en zag hoe de ijsschotsen die vanuit Siberië aan kwamen dobberen, tegen de kust van de Zee van Ochotsk botsten. Ik had eindelijk geleerd hoe ik de gedachte aan werken kon uitschakelen tijdens mijn reis, en daar bedankte ik mezelf voor. Ik sloot de brief af met een bekende les: ‘Doe minder, zodat je meer kunt zijn.’
Met de hand een kaart schrijven
Uit onderzoek, uitgevoerd aan de Kent State University in Ohio, blijkt dat mensen een geluksgevoel ervaren als ze met de hand een kaart schrijven om iemand te bedanken. Volgens Steven Toepfer, onderzoeksleider en hoofddocent menselijke ontwikkeling en familiestudies, komt dat omdat het schrijven van een brief meer is dan het noteren van een paar gedachten. Het is zowel een fysiek als een emotioneel proces, heel anders dan bijvoorbeeld mails schrijven of op de computer werken. “Onderzoek lijkt uit te wijzen dat het schrijfproces anders werkt in je hoofd omdat het veel meer tijd kost,” zegt hij. “Woorden op schrift zetten is een fysieke bezigheid, en je moet meer nadenken over wat je doet.”
Die lichamelijke ervaring herken ik als ik brieven schrijf – of dat nu aan mezelf is of aan vrienden. Ik zoek een plek waar ik lekker kan zitten. Ik moet naar het papier kijken als ik schrijf, iets wat niet hoeft als ik aan het typen ben. Ik probeer mijn gedachten zo te ordenen dat mijn brief fijn is om te lezen. Eén appje dat op het verkeerde moment binnenkomt, kan mijn gedachtestroom – en daarmee de hele brief – verpesten, daarom leg ik mijn telefoon weg als ik aan het schrijven ben.
Zo veel van wat we doen in het leven is gericht op uitwisseling, zegt Toepfer. Denk aan e-mail: je verstuurt een mailtje omdat je iets van een ander wilt, of ontvangt er een omdat iemand iets van jou wil. “De traditionele manier van schrijven gaat heel anders. Je stopt bewust even met wat je aan het doen bent. Op papier schreef ik altijd veel meer. Ik kan me niet herinneren dat ik mensen brieven schreef om iets van hen te vragen, ik schreef gewoon om met ze te corresponderen. Voor de lol.
Die ervaring is heel waardevol.”
Brieven aan je toekomstige zelf
Alea Clymer, assistent-manager van Two Hands Paperie, een papierwinkel in het Amerikaanse Boulder in Colorado, schrijft ook brieven aan haar toekomstige zelf. Ze wacht altijd lang voordat ze ze opent – soms jaren – terwijl ik de mijne openscheur zodra ik ze ontvang. “Het heeft iets cools om op papier te zetten wie je op dat moment bent, en daar vervolgens over na te denken,” zegt ze. Ze vertelt over een brief die ze aan zichzelf schreef in haar eerste jaar op de universiteit, waarin stond dat ze graag aanvoerder van het frisbeeteam wilde worden. Uiteindelijk lukte dat en toen ze die brief jaren later las, herinnerde ze zich pas weer dat dat ooit een wens was geweest.
Ook Alea stuurt vooral veel brieven als ze op reis is, in een prachtig handschrift. De enveloppen kalligrafeert ze zelfs, en ze is altijd op zoek naar mooie postzegels. Daarnaast organiseert ze maandelijks bijeenkomsten achter in de winkel om samen tussen het mooie papier brieven te schrijven. Hoewel de hele wereld via onze smartphone binnen handbereik ligt, hebben we toch het geduld om te wachten op brieven die de postbode komt brengen. En wachten we nog langer op antwoord van de mensen die we zelf een brief schrijven. “Het is een mooi tegenwicht voor al die technologie waardoor we omgeven worden,” zegt Alea. “De voorpret en het wachten hebben iets speciaals.”
Net als Alea vind ik het leuk om me voor te stellen hoe mijn brieven naar hun bestemming reizen. Hoe langer brieven erover doen, hoe waardevoller ze lijken te worden. Twee maanden nadat ik mezelf een brief had gestuurd vanuit Mexico-Stad, was ik zo blij om die envelop met het bloemetjespatroon terug te zien. Met mijn gebrekkige Spaans was het lastig om erachter te komen hoeveel postzegels ik nou eigenlijk nodig had.
Ik zag weer precies voor me hoe drie verschillende medewerkers van het postkantoor op drie verschillende dagen drie verschillende bedragen hadden genoemd. Ik was bang dat mijn brief misschien wel nooit aan zou komen. Toen dat wel gebeurde, was ik meteen terug in het weelderig groene Parque México waar ik aan mezelf had zitten schrijven.
Wijze raad van vroeger
Het schrijven van brieven helpt me te begrijpen wat een luxe tijd eigenlijk is. We moeten zo veel doen in zo weinig tijd, en het voelt extra bijzonder om langzaam te schrijven in plaats van een tekst eruit te rammen. Ik heb dozen vol brieven en kaarten die ooit bij mij op de mat vielen, en ik gooi ze nooit weg. Maar ik grijp toch het vaakst terug naar de brieven die ik aan mezelf heb geschreven. Die liggen in een open kastje op mijn bureau waar ik ook mijn postpapier bewaar. Zo één keer in de paar maanden neem ik de tijd om er een te lezen. Ergens hoop ik dat mijn vroegere zelf me een wijze raad geeft waar ik op dat moment iets aan heb. Maar ik vind het ook gewoon heerlijk om naar de poststempels en -zegels te kijken en elke brief in mijn handen te houden. Dan probeer ik me voor de geest te halen wat er door me heen ging toen ik hem schreef.
Volgens Alea sturen sommige mensen zichzelf een kaart vanuit elke plaats die ze bezoeken. “Als je dan thuiskomt, ligt er een hele stapel op je te wachten. Het gaat niet alleen om de foto of illustratie op de voorkant of wat je op de achterkant schreef. Het is ook de postzegel die je kocht en de stempels van het land die het zo bijzonder maken.”
Ook Bonnie Smith Whitehouse, hoogleraar Engels aan de universiteit van Wisconsin en schrijver van een journal over mindful walking, benadrukt de waarde van het herlezen van je eigen brieven. Ze haalt een quote aan van auteur Madeleine L’Engle (1918-2007), die vertelde dat ze niet alleen een vrouw van 44 was, maar dat ook haar vijfjarige en zestienjarige zelf in haar zaten. “Als je iets leest wat je lang geleden hebt geschreven, kun je dat gedeelte van jezelf voelen en laat je jezelf weer kennismaken met die vijf- of zestienjarige. Het helpt je te begrijpen hoe je bent gekomen waar je nu bent, maar ook om de bredere context te begrijpen van onze wereld en hoe dingen zijn veranderd.”
Online training Paper Love
Wil je jouw brieven versturen in bijzondere, zelfgemaakte enveloppen? In online training Paper Love vieren we onze liefde voor papier. Flow-crafters Erika Harberts (Mikodesign) en Lisa Manuels (Elle Aime) bedachten samen acht projecten om met het papier uit het Flow Book for Paper Lovers aan de slag te gaan, zoals een minischrift, enveloppen en een enveloppenwaaier. In acht video’s krijg je stap voor stap uitgelegd hoe je deze paper goodies maakt. Hier lees je er meer over.
Meer lezen
Lieve toekomstige ik: zo schrijf je een brief aan jezelf.
Zo maak je een handleiding voor je eigen leven.
Hemelpost: schrijf een brief aan iemand die er niet meer is.
Tekst Kassondra Cloos Illustratie Yelena Bryksenkova