Judson Brewer is neurowetenschapper. Hij vindt dat als je weet hoe je brein werkt, je jezelf beter kunt helpen. In drie delen legt hij uit hoe dat zit. Deel 3: hoe verander je de automatische reactie van je brein op stress?
Welke stappen helpen je anders om te gaan met stress en angst?
“Wilskracht is niet genoeg, dit wordt aangestuurd door de prefrontale cortex, het nieuwste en zwakste deel van ons brein. Dat is zeer geschikt voor denken, plannen en creativiteit, maar als het gaat om gewoontes ‘wint’ ons oerbrein, dat veel sterker is. 95 procent van ons gedrag is gewoontegedrag, dus als je iets wilt veranderen, is dat de plek waar je heen moet. Pas als je weet hoe het oude brein werkt, kun je het besturen. Ik werk met een driestappenplan.
Stap 1: het probleem inzien, bijvoorbeeld dat uitstelgedrag of stress-eten de situatie alleen maar verergert.
Stap 2: de vraag stellen: wat levert dit gedrag me op? In het geval van piekeren, zal je bijvoorbeeld beseffen dat een tijdelijke gedachtenroes jouw familie niet veilig houdt of problemen oplost. Hij maakt je alleen maar nóg rustelozer, omdat de paniekknop steeds wordt ingedrukt.
Stap 3: the bigger, better offer, het betere aanbod. Door slechte gewoontes te vervangen door betere, kom je weer zelf achter het stuur te zitten.”
Hoe doe je dat?
“Bij alle drie de stappen is het sleutelwoord bewustzijn; het helpt om te zíén wat er gebeurt en wat je aan het doen bent. Dat is simpel, maar niet makkelijk. Ons brein is geprogrammeerd om vervelende dingen te vermijden en als je dat begrijpt, kun je gebruik maken van het beloningssysteem. Het begint met beseffen dat bepaalde gewoontes niet écht lonend zijn, maar je hooguit even afleiden van een onplezierig of angstig gevoel. Vervolgens kun je je oude brein inzetten om jezelf te kalmeren. Dat kan door bewust anders te reageren op ongerustheid, bijvoorbeeld met ademhalingsoefeningen, nieuwsgierigheid of vriendelijkheid. Vooral nieuwsgierigheid is een superpower. Je kunt het gebruiken om naar het ongemak toe te bewegen in plaats van ervoor weg te rennen. Ga eerst eens rustig zitten in plaats van zomaar iets te doen. Observeer wat er met je gebeurt, waar de onrust zich manifesteert in je lichaam en onderzoek wat er aan de hand is. Dan moet je misschien ergens in duiken waar je liever niet in duikt, maar vraag jezelf eens af: wat voelt fijner, angst of nieuwsgierigheid?
Het mooie is dat iedereen van nature nieuwsgierig is. Het is gewoon een kwestie van: hoe vaak gebruik je het? Net als iedere gewoonte zal nieuwsgierigheid zich vaker van nature manifesteren als je het regelmatig oefent. Door herhaling ontstaan langzaam maar zeker nieuwe automatismen – in feite is het een manier om ons beloningssysteem te updaten.”
Meer lezen
Wat doen prikkels en stress met onze hersenen?
Ademhalingsoefeningen tegen stress.
Acht tips om stress te verminderen.
Hoe help je jezelf in tijden van stress? Deel 1 en 2.
Tekst Eveline Stoel Fotografie Dominik Schröder/Unsplash.com