‘Verlies elkaar niet als polarisatie dichtbij komt’ is het thema van de nieuwe campagne van Stichting Ideële Reclame (SIRE). Groeit de polarisatie in onze samenleving echt? En hoe zorgen we ervoor dat het mensen niet uit elkaar drijft?
Verbinding op het spel
Misschien heb je het zelf van dichtbij meegemaakt; dat de communicatie met naasten moeizaam verliep tijdens coronadiscussies. Of dat je heel anders denkt over vluchtelingenopvang dan je gesprekspartner. Dat zo’n meningsverschil mensen uit elkaar drijft, is zonde. Want met elkaar in verbinding blijven, is belangrijk voor ons welzijn.
Daarom pleit Svenja Flasspöhler, filosoof en hoofdredacteur van het Duitse Philosophie Magazin in Flow 10-2022 voor meer verbondenheid. “We moeten proberen ons niet te veel terug te trekken in onze authenticiteit, identiteit en gevoeligheid, want dat gaat ten koste van onze verbinding met anderen.”
Discussie winnen of elkaar verliezen?
In de campagnevideo die je onderaan dit artikel kunt bekijken, klinkt “Ben je een discussie aan het winnen of elkaar aan het verliezen?” Naast een reflectieve vraag is het ook een terechte. Want 75% van de Nederlanders denkt dat polarisatie de laatste jaren sterk is toegenomen, blijkt uit onderzoek door het Sociaal en Cultureel Planbureau. 1,4 miljoen Nederlanders heeft het contact met vrienden, familie of collega’s verminderd of beëindigd door een meningsverschil over maatschappelijke onderwerpen.
Het goede nieuws
Hoewel Nederlanders dénken dat de polarisatie toeneemt, wijst het onderzoek niet uit dat dat ook daadwerkelijk zo is. Op veel onderwerpen is meer overeenstemming dan mensen denken en onderlinge verschillen in opvattingen groeien niet, blijkt uit het onderzoeksrapport.
Als polarisatie dichtbij komt: dit kun je doen
Vermijd discussies niet
We zijn gevoeliger geworden voor (onaangename) prikkels, volgens Filosoof Flasspöhler. Hierdoor zijn we geneigd om bepaalde gesprekken, contacten of onderwerpen te vermijden. Maar het is juist goed om open te staan voor nieuwe inzichten en ervaringen. “De gelukkigen zijn nieuwsgierig,” citeert Flasspöhler een andere Duitse filosoof.
Die nieuwsgierigheid oefenen
Als je iets gaat doen wat je moeilijk vindt, of iets hoort wat je lastig vindt, kijk er dan eerst eens naar met nieuwsgierigheid. Waarom gebeurt dit, waarom zegt de ander dat? Waar maakt hij of zij zich zorgen om en waarom? Wat neem je bij jezelf waar? Door iets van afstand te bekijken, reageer je niet meteen vanuit het eerste gevoel.
Actieve gevoeligheid
“Wanneer we eisen dat de wereld zich aanpast aan onze eigen kwetsbaarheid, zien we snel over het hoofd dat bepaalde onredelijke eisen deel uitmaken van het leven in een vrije samenleving. (…) Dan nemen gevoelens de plaats in van argumenten.” Flasspöhler pleit daarom voor ‘actieve gevoeligheid’: je aanpassen aan de gevoelens en behoeften van een ander, vertelt ze in Flow 10.
Niet alles is polarisatie
Het kan helpen om in te zien dat meningsverschillen bij een democratie horen. Daarom hoeven we niet alles als polarisatie te zien, staat in een nieuwsbericht over het onderzoek van SCP: “Het benadrukken van tegenstellingen kan verschillen onnodig uitvergroten.”
De video uit de campagne van SIRE kun je hieronder bekijken.
SIRE (Stichting Ideële Reclame) is een onafhankelijke stichting, opgezet door de communicatiebranche. “We willen mensen wakker schudden, aanzetten tot nadenken, lastige zaken bespreekbaar maken, het debat aanjagen en mensen in beweging krijgen.”
Meer lezen
Een (moeilijk) gesprek voeren? 3 experts vertellen hoe je het goed en rustig doet.
Reageer jij wel eens vanuit je eerste emotie? Dit is het nut van even tot tien tellen.
Boekentip: Samen – voor meer verbinding en saamhorigheid.
Tekst Ruby Wijdenbosch Fotografie Ricardas Brogys/Unsplash
Bronnen SIRE, SCP, Nieuwsgierig blijven naar elkaar (verhaal door Annemiek Leclaire uit Flow 10-2022)
Gepubliceerd op 11 februari 2023