Doe jij al aan bibliotherapie? Lezen verhoogt je concentratievermogen en woordenschat, verkleint de kans op dementie en verlaagt stress. In dit artikel van PZC wordt lezen ook wel ‘kippensoep voor de ziel’ genoemd.
Dat lezen een fijn tijdverdrijf kan zijn was al wel bekend, maar dat het therapeutisch kan werken? Ja dus. Binnen de geestelijke gezondheidszorg wordt er zelfs van ‘bibliotherapie’ gesproken. In Britse bibliotheken kun je books on prescription krijgen: boeken die je perspectief geven en handvatten om patronen te doorbreken of een einde te maken aan uitzichtloze relaties. Schrijvers zijn eigenlijk gratis filosofen en psychologen, zegt docent Nederlands Ruud Hisgens in dit artikel.
De Vlaamse schrijver Thomas Blondeau was daar al langer van overtuigd. Hij stond in 2010 al op de Antwerpse boekenbeurs om recepten voor te schrijven aan de bezoekers. Bij elk probleem waar iemand mee kampte kwam hij met een boekentip.
Hoe helpen boeken je?
Volgens boekhistoricus Adriaan van der Weel ga je jezelf beter begrijpen door te lezen. Stel, je hebt relatieproblemen. Dan kun je, door in een vergelijkbaar verhaal te duiken, inzicht krijgen in het ontstaan van die moeilijkheden.
Schrijver en columnist Özcan Akyol heeft wat dat betreft veel aan lezen gehad. Een boek dat bijvoorbeeld veel voor hem heeft gedaan is Goethes Het lijden van de jonge Werther. ‘De hoofdpersoon schrijft brieven aan een onbereikbare liefde. Voor mij was het altijd not done om over emoties te praten. Maar in dit boek schrijft Goethe er op een totaal ongeremde manier over. Zo mooi als je dat zo kunt opschrijven, en andere mensen er deelgenoot van kunt maken, zonder bang te zijn van wat anderen daarvan vinden.’
Volgens de schrijver hoeft een boek niet veel lagen te bevatten om diep gelezen te worden. Omdat je ook stilistische rijkdom kunt vinden in taal, woordgrappen en zinsconstructies. Hij ziet lezen echt als een onmisbaar iets: ‘Lezen is noodzakelijk als je niet in een land terecht wilt komen waar barbarij de dienst uitmaakt.’
Bij bibliotherapie gaat het niet om hoeveel je leest, maar hoe intensief je leest, zegt filosoof Stine Jensen. Dat zou bepalend zijn voor het ervaren van de gewenste effecten. Een voorbeeld zou slow reading zijn, waarbij de aandacht uitgaat naar de diepere betekenis van het verhaal.
Slow reading
Dichter Wiel Kusters haalt de novelle Mijn aap schreit aan, van Albert Helman. Kusters heeft uren gedaan om de betekenis van ‘mijn aap’ te ontleden. Hij vroeg zich af wat de schrijver ermee bedoelde en of het ging om een echte aap of een dierlijk instinct in zichzelf.
Ook Van der Weel en Hisgens zijn voorstander van een intensieve vorm van lezen, die ze ‘diep lezen’ noemen. In tegenstelling tot slow reading ontleed je hier niet de individuele woorden, maar focus je je op de associaties die je erbij hebt. Zo train je jezelf om te leren denken.
Malle emoties
Vroeger werd er overigens anders gedacht over boeken als leidraad in het leven. Zo waarschuwde Dominee J.T. Crane in de negentiende eeuw voor ‘malle emoties’ die omhoog zouden kunnen komen bij een spannend boek. Of voor het tegenovergestelde: dat de lezer gevoelloos zou achterblijven. Later werd er nog uitgebreid een ander risico beschreven. Wie las zou kans lopen in de fictieve wereld van het boek te blijven hangen. De toepasselijke naam van de aandoening: een boekenkater.
Meer lezen
Waarom een boek lezen goed voor je is.
Het lezen weer oppakken met slow reading.
Boeken op recept: wat te lezen bij somberte, angst en meer.
Tekst Layla Zafari Fotografie David Lezcano/Unsplash